Tk Podcast

ชีวิตมนุษย์เดินทางจากจุดเริ่มต้นมาไกลมากในแง่เทคโนโลยี เราอยู่ในยุคดิจิทัลที่สามารถพูดคุยกับคนอีกซีกโลกหนึ่งได้โดยไม่ต้องออกจากห้องนอนผ่านสมาร์ตโฟนเครื่องเดียว เทคโนโลยีเปลี่ยนพฤติกรรมมนุษย์ได้ในชั่วระยะเวลาเพียงคนรุ่นเดียว . แต่สมองไม่ได้วิวัฒนาตัวมันได้เร็วขนาดนั้น มันยังคงเป็นสมองที่อาศัยอยู่ในทุ่งหญ้าสะวันนาเมื่อ 100,000 ปีก่อน ซึ่งไม่ได้ถูกออกแบบให้จมอยู่กับสมาร์ตโฟนหลายชั่วโมงต่อวัน . ยิ่งเราอยู่กันแอปฯ สารพัดในสมาร์ตโฟนนานเท่าไหร่ ยิ่งหมายถึงรายได้ของแอปฯ นักออกแบบจึงเสาะวิธีดึงดูดสมองของเราและมันได้ผล มันดึงดูดสมองแบบทุ่งหญ้าสะวันนาไว้ได้อยู่หมัดซึ่งขัดกับพฤติกรรมทางกายที่ควรจะเป็นจนส่งผลต่อสุขภาพกายและจิตตามมา . ‘Smart Phone Brain’ หรือ ‘เมื่อสมาร์ตโฟนปฏิวัติสมอง’ บอกเล่าผลกระทบจากสมาร์ตโฟนผ่านทฤษฎีวิวัฒนาการได้ชวนติดตาม พร้อมกับเสนอวิธีแก้ที่แสนง่าย (แต่แอบยากอยู่ในที)

ฟังเรื่องราวน่าประทับใจที่เกิดขึ้นในฤดูหนาว จากนิทานภาพเรื่อง じんせつな ともだち (เพื่อนคนสำคัญ) โดย Fang Yiqun และ Tomoyoshi Murayama เรื่องราวแห่งมิตรภาพระหว่างเพื่อนทั้งสี่ คุณกระต่าย คุณลา คุณแพะ และคุณกวาง กับการกินอยู่อย่างพอดี การแบ่งปัน และการมอบความห่วงใยที่ส่งต่อให้กันอย่างไม่มีที่สิ้นสุด เป็นนิทานที่ให้ความรู้สึกอบอุ่น ดีต่ออารมณ์และจิตใจ

ในอนาคตโครงสร้างพื้นฐานทางสังคมของโลกจะอ่อนแอและผู้คนมีความโดดเดี่ยวสูงขึ้น กรณีประเทศเดนมาร์กซึ่งมีประชากร 5.5 ล้านคน มีอัตราการเสียชีวิตของประชากรที่อยู่อย่างโดดเดี่ยวเพิ่มขึ้น 800 คนต่อปี และมีผู้เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลและต้องการการดูแลสภาพจิตใจเพิ่มขึ้น 19,000 คน แนวคิดเรื่อง ‘เทศะรังสรรค์’ (Place Making) และ ‘พื้นที่สาธารณะ’ (Public Space) เป็นคอนเซปต์ใหม่ที่เกิดขึ้นมาได้ไม่นาน และมีความเชื่อว่าสามารถนำมาประยุกต์ใช้เป็นเครื่องมือหนึ่งในการต่อสู้กับความโดดเดี่ยวในสังคมได้ โดยหนึ่งในรูปแบบของพื้นที่สาธารณะที่สำคัญคือ ห้องสมุด ได้ถูกจัดวางบทบาทใหม่ไม่เพียงแค่การให้บริการการเข้าถึงหนังสือและการเรียนรู้ แต่ยังมุ่งหมายให้เป็นพื้นที่เปิดซึ่งทุกคนสามารถเข้าร่วมกิจกรรม ใช้ทรัพยากรต่างๆ และเป็นพื้นที่อิสระที่ใช้พบปะหรือสร้างปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น ห้องสมุดประชาชนรอสกิลด์ (Libraries Roskilde) ประเทศเดนมาร์ก แต่เดิมบริเวณโดยรอบเคยมีต้นไม้ปกคลุมหนาแน่นจนแทบไม่มีใครมองออกว่าที่ตรงนั้นคืออาคารอะไร ซ้ำร้ายกว่านั้น ทางเข้าห้องสมุดยังหันหลังให้กับย่านคมนาคมใจกลางเมือง ภายหลังได้ถูกปรับเปลี่ยนให้เป็นพื้นที่สาธารณะที่ส่

ความขี้เกียจมีจริงหรือเปล่า? เป็นคำถามที่น่าคิด หรือมันเป็นเพียงความหลอกลวงบางอย่างทางวัฒนธรรมและเศรษฐกิจ ทำไมคนที่ขยันทำมาหากิน แต่ไต่เต้าระดับชั้นทางเศรษฐกิจ-สังคมขึ้นไปไม่ได้ยังถูกมองว่าขี้เกียจ . ‘LAZINESS DOES NOT EXIST’ หรือ ‘ผ่อนชีวิต บิดขี้เกียจ’ ตั้งคำถามต่อสิ่งนี้ ต่อ ‘ความขี้เกียจลวง’ ซึ่งทำร้ายผู้คนจำนวนมากในสังคมอเมริกัน ในสังคมไทยก็ติดกับดักนี้ Devon Price ผู้เขียนชวนทำความเข้าใจ ‘ความขี้เกียจลวง’ ที่มาและยาพิษของมัน . ถึงกระนั้น ต่อให้เราเชื่อ Devon Price และต้องการขี้เกียจ แต่ในสังคมที่เหลื่อมล้ำมากๆ ความขี้เกียจก็ยังไม่ใช่สิ่งที่คนหาเช้ากินค่ำสามารถทำได้ . ดังนั้น ใช่หรือไม่ว่าสังคมที่มีความเป็นธรรมในระดับหนึ่ง ทุกคนควรมีสิทธิขี้เกียจ

TK Park ชวนฟังนิทานเรื่อง ぽとんぽとんはなんのおと แม่ครับได้ยินเสียงอะไรไหมครับ โดย โทชิโกะ คันซาวะ และ เออิโสะ ฮิรายามะ นิทานแห่งสายใยรักที่เป็นมิตรต่ออารมณ์และความรู้สึกของเด็ก ถ่ายทอดผ่านบทสนทนาระหว่างแม่หมีกับลูกหมีตัวน้อย เพราะเสียงต่างๆ ที่ได้ยินก่อให้เกิดจินตนาการกว้างไกล และกระตุ้นความสนใจได้เป็นอย่างดี

โกรนิงเง่น (Groningen) เมืองเล็กๆ ในประเทศเนเธอร์แลนด์ มีประชากรเพียง 2.3 แสนคน ทว่ามีแหล่งเรียนรู้ทันสมัยขนาดมหึมาตั้งตระหง่านอยู่ใจกลางเมือง คือ ‘Forum Groningen’ ซึ่งได้รับการขนานนามว่าเป็น ‘ห้างสรรพสินค้าวัฒนธรรม’ มีทั้งพื้นที่ห้องสมุด พิพิธภัณฑ์ นิทรรศการ โรงละครศิลปะ ร้านอาหารหรูบนดาดฟ้า และจุดชมวิวที่งดงาม . การบรรยายเรื่อง Library as Key Element to Urban Development: The Case of Forum Groningen โดย เดิร์ค นิจดัม (Dirk Nijdam) ผู้อำนวยการห้องสมุดและศูนย์วัฒนธรรมฟอรัม โกรนิงเง่น ประเทศเนเธอร์แลนด์ ในงานประชุม TK Forum 2022 แสดงให้เห็นถึงห้องสมุดยุคใหม่ที่ต้องการหลุดพ้นจากธรรมเนียมปฏิบัติเก่าๆ แม้จะมีหนังสือให้บริการนับแสนเล่ม แต่หัวใจสำคัญของแหล่งเรียนรู้แห่งนี้ไม่ใช่เพียงแค่การอ่าน หากแต่ต้องการนำเสนอข้อเท็จจริงที่เป็นกลางเกี่ยวกับสถานการณ์ซึ่งเกิดขึ้นทั่วโลก เทคโนโลยีล้ำสมัยที่กำลังเปลี่ยนแปลงวิธีคิดของผู้คน และวัฒนธรรมสมัยนิยมที่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตทุกคน เช่น เกม การ์ตูน ภาพยนตร์ซูเปอร์ฮีโร่ และการสื่อสารผ่านโซเชียลมีเดีย

‘สนิมสร้อย’ นวนิยายตีแผ่ชีวิต เลือดเนื้อ ความเป็นมนุษย์ของเหล่าหญิงคนชั่วหรือโสเภณี และผู้คนที่รายล้อมพวกเธอ-แม่เล้า แมงดา ลูกค้า การลงไปคลุกคลีในสถานที่อโคจร กับวัตถุดิบแห่งงานเขียนของ ’รงค์ วงษ์สวรรค์ ทำให้ ‘สนิมสร้อย’ ฉีกต่างจากวรรณกรรมที่นำเสนอภาพชีวิตของโสเภณีไทยในยุคแรกคือช่วงปี 2480-2509 . ทำให้เห็นชีวิตที่ถูกกระทำจากเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน สังคม และเงื้อมมือกฎหมายที่ผลักไสให้พวกเธอเป็นอาชญากร แล้วใช้มันเป็นเหตุรีดไถหาประโยชน์ . จวบจนทุกวันนี้ โสเภณีหรือ sex worker ผู้เป็นแหล่งรายได้ของรัฐตั้งแต่ช่วงกลางรัตนโกสินทร์ถึงความอู้ฟู้ของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวก็ยังเป็นได้แค่อาชญากร ท่ามกลางยุคสมัยที่การค้าบริการทางเพศมีความหลากหลายกว่าเมื่อ 60 ปีก่อน . สังคมไทยต้องถกเถียงกันอย่างจริงจังได้แล้วว่าจะจัดการข้อเท็จจริงนี้อย่างไรโดยคำนึงถึงสิทธิมนุษยชน ไม่ปล่อยให้ต้องมีคนอย่างวงเดือนหรือสิรี แต่จะไม่มีวันทำได้ถ้าเรายังมัวหลอกตัวเองว่าอาชีพนี้ไม่มีอยู่จริง

“เลือกนิทานดีมีชัยไปกว่าครึ่ง และที่เหลืออีกครึ่งคือการใช้งาน” . TK Park ชวนฟัง นิทานมีฤทธิ์ ที่จะมาแชร์เทคนิคและวิธีการใช้นิทานให้เกิดประโยชน์สูงสุด เคล็ดไม่ลับของการอ่าน และการใช้นิทาน “เล่น” กับลูก จะอ่านแบบไหน และ “เล่น” กับนิทานอย่างไรที่จับใจเด็ก ด้วยวิธีที่แสนง่าย แต่สามารถเปลี่ยนบรรยากาศแห่งการฟังแบบเดิมให้สนุก และเต็มไปด้วยชีวิตชีวา

จากเพจเฟซบุ๊กที่แชร์เอกสารบทความวิชาการให้โหลดอ่านฟรี ขยับขยายมาเป็นแหล่งรวมหนังสือมือสอง ซึ่งคัดสรรตามรสนิยมของ ทศพล กรรณิกา ผู้ก่อตั้งเพจ ลิเบอร์เต้บุคส์ (Liberte Books) ปัจจุบันเป็นนักศึกษาปริญญาโท สาขาวิชาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ . เสน่ห์ของเพจร้านหนังสือออนไลน์แห่งนี้ นอกจากความหลากหลายของหนังสือแล้ว หนังสือจำนวนไม่น้อยยังบ่งบอกถึงความสนใจและแนวคิดของเจ้าของร้าน มีการแนะนำหนังสือเก่าที่หลายคนแทบไม่เคยรู้จัก และบางครั้งยังนำเอกสารวิจัยหรือบทความวิชาการชั้นดีที่หาได้ยาก มาให้ดาวโหลดอ่านกันฟรีอีกด้วย . รายได้จากการขายทำให้การใช้ชีวิตในการเรียนของเขาไม่ขัดสนจนเกินไปนัก แต่สิ่งสำคัญยิ่งกว่านั้นคือการมีชุมชนของคนที่ชอบอ่านและสนใจในเรื่องเดียวกันหรือคล้ายกัน ผ่านหนังสือและเอกสารที่เขาเลือกมานำเสนอ ทำให้มีโอกาสได้แลกเปลี่ยนขยายความคิดออกไปกว้างไกลกว่าเดิม พิสูจน์ให้เห็นว่าหนังสือและความรู้นั้นจะไม่หยุดนิ่งตายซาก หากมีคนอ่านซ้ำ อ่านใหม่ และเข้ามาร่วมวิพากษ์ต่อเติม

โซฟี โชล ถูกประหารด้วยกิโยตินในวัย 21 ปี ความผิดของเธอคืออะไรน่ะหรือ? เธอไม่เห็นด้วยกับระบอบนาซีที่เข่นฆ่าผู้คนและนำพาเยอรมนีเข้าสู่สงคราม ภายใต้ระบอบทรราชย์ กฎหมายอัปลักษณ์ และกระบวนการอยุติธรรม ไม่มีที่ว่างให้โซฟีต่อสู้ด้วยรูปแบบสันติวิธีผ่านขบวนการกุหลาบขาว . เกือบ 2 ทศวรรษต่อมาชาวเยอรมันได้หวนกลับไปทบทวนอดีต ขบวนการกุหลาบขาวได้รับการศึกษาเผยแพร่ . คำพูดสุดท้ายก่อนฮันส์ โชล พี่ชายของโซฟีจะถูกประหาร... “เสรีภาพจงเจริญ”

ศาสนาเป็นทั้งมิตรและศัตรูของมนุษย์ เป็นทั้งสันติภาพและสงคราม เป็นเครื่องมือของมนุษย์มาเนิ่นนาน หนังสือว่าด้วยประวัติศาสตร์ศาสนามักเล่าความเป็นมา ผู้ก่อตั้ง และแนวทางคำสอน . ทว่า ‘A Little History of Religion’ หรือ ‘ศาสนา: ประวัติศาสตร์ศรัทธาแห่งมวลมนุษย์’ นอกจากจะเล่าเรื่องราวความเป็นมา ยังตั้งข้อสังเกตและคำถามที่ทั้งผู้ศรัทธาและไม่ศรัทธาควรพิจารณา พื้นฐานที่สุดคงอยู่ที่ว่าเราจะได้ไม่ใช้ศาสนาเพื่อเข่นฆ่าประหัตประหารเช่นที่ดำเนินมาตลอดประวัติศาสตร์ . เพราะเมื่อเราฆ่ากันในนามศาสนา เราจะไม่ปราณีและออมมือ

จากจุดเริ่มต้นของคนที่สนใจเรื่องการละคร มองเห็นพลังของละครในฐานะเครื่องมือเพื่อการศึกษาและการเรียนรู้ รวมถึงศักยภาพของละครในการเปลี่ยนทัศนคติหรือฐานคิดเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง วันนี้ ‘โตมร อภิวันทนากร’ ผู้ก่อตั้งกลุ่มมานีมานะ กำลังมีบทบาททำงานอย่างแข็งขันในการส่งเสริมพลังเยาวชนคนรุ่นใหม่ให้ร่วมกันขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงระดับเมือง . โครงการหาดใหญ่เมืองสำหรับทุกคน หรือ Hatyai Inclusive City เป็นพื้นที่ความคิด ความรู้ รวมถึงการส่งเสียงถึงคุณภาพชีวิตสาธารณะ ซึ่งริเริ่มขึ้นเพื่อให้คนที่ใช้ชีวิตในหาดใหญ่ตระหนักถึงความเป็นพลเมือง และเข้ามามีส่วนร่วมกับการพัฒนา ตลอดจนความจำเป็นที่เมืองควรจะมีแหล่งเรียนรู้และศูนย์การเรียนรู้ที่ตอบโจทย์ความหลากหลายและเข้าถึงได้ง่ายสำหรับคนทุกช่วงวัย . นอกจากนั้น ในฐานะผู้เชี่ยวชาญโครงการริทัศน์ (RTUS – Rethink Urban Spaces) เขายังมีบทบาทดูแลและให้คำปรึกษากับ ‘กลุ่มเยาวชนริทัศน์หาดใหญ่’ เพื่อทำหน้าที่ส่งเสียงความต้องการของเยาวชนต่อผู้บริหารท้องถิ่น ผลักดันไอเดียสร้างสรรค์ของเยาวชนให้บูรณาการร่วมกับทิศทางการพัฒนาเทศบาลนครหาดใหญ่ และสร้างแผนปฏิบัติการพื้นที่การมีส่วนร่วมของเยาวชนต่อประเ

ชวนฟังนิทานเรื่องเยี่ยม “The Acorn” (ผลโอ๊คสีเหลืองอำพัน) จากนักเขียนชาวอังกฤษ Edward Gibbs ที่บอกเล่าเรื่องราวอันน่าประทับใจของบรรดาสัตว์ในป่า ที่ละความเห็นแก่ตัว พวกมันคำนึงถึงผลประโยชน์อันยิ่งใหญ่ที่จะเกิดขึ้นในภายภาคหน้า เป็นนิทานที่นำเสนอรางวัลแห่งการรอคอย ที่ให้ผลอย่างคุ้มค่าและสวยงาม

ลำพูน หรือ “หละปูน” เป็นเมืองเก่าแก่ที่สุดของภาคเหนือ อายุกว่า 1,400 ปี ในอดีตเคยมีความเจริญรุ่งเรืองอย่างสูง รู้จักกันในชื่อ ‘นครหริภุญไชย’ กล่าวกันว่านี่คือเมืองซึ่งถือเป็นอิฐก้อนแรกของการวางรากฐานความเจริญในด้านต่างๆ ให้กับเมืองอื่นของอาณาจักรล้านนาในเวลาต่อมา . ปัจจุบัน ความเป็นเมืองแฝดที่อยู่ใกล้กับเมืองใหญ่อย่างเชียงใหม่ ทำให้การพัฒนาความเจริญ (รวมทั้งปัญหา) ถ่ายเทไปยังเชียงใหม่ คนหนุ่มสาวในลำพูนไหลออกไปแสวงหาโอกาสที่มีมากกว่านอกจังหวัด จนเหลือคนสูงวัยเป็นประชากรหลัก ครอบครัวเงียบเหงา เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ลำพูนเป็นจังหวัดที่มีอัตราการฆ่าตัวตายสำเร็จสูงเป็นอันดับหนึ่งของประเทศ . ทั้งที่มีสิ่งแวดล้อมและโครงสร้างพื้นฐานค่อนข้างดี ขาดเพียงการเชื่อมโยงทรัพยากรและจุดแข็งของเมืองมาบูรณาการเข้ากับไอเดียสร้างสรรค์ ด้วยเหตุนี้เองทำให้ ไชยยง รัตนอังกูร และ อัญมณี มาตยาบุญ ผู้ซึ่งมีพื้นเพเป็นชาวลำพูนโดยกำเนิด ร่วมกันดัดแปลงร้านขายเครื่องเขียนเก่า ริมถนนหลังวัดพระธาตุหริภุญไชย เปิดร้านกาแฟชื่อ Temple House Lamphun เพื่อให้เป็นพื้นที่สร้างสรรค์บอกเล่าเรื่องราวที่น่าสนใจของเมือง ผ่านอาหาร เครื่องดื่ม งานดีไซน์ และแก

(มีการเปิดเผยเนื้อหาของหนังสือ) . ความตายเป็นเรื่องรับมือยากเสมอ ‘หมอคนสุดท้ายจะนึกถึงคุณเมื่อมองดูซากุระ’ นวนิยายชื่อละมุนว่าด้วยเรื่องราวของหมอ 2 คน ฟุกุฮาระและคิริโกะ ผู้มีแนวทางต่อการรักษาและความตายสวนทางกัน เมื่อการยอมรับความจริงและการยอมแพ้ การยืนหยัดสู้และการดันทุรัง มีเพียงเส้นอันบอบบางขีดขั้น . กระทั่งทั้งสองคนได้รับบทเรียนจากเพื่อนสนิทคนหนึ่ง ผู้ทำให้รู้ว่าพวกไม่ได้เป็นฝ่ายถูกเสมอและใช่ว่าจะผิดทุกครั้ง . สุดท้ายแล้ว การเลือกว่าจะตายอย่างไรอาจเป็นเรื่องของคนคนนั้นเป็นผู้ตัดสินใจ เพราะมีแต่ตัวเราเองเท่านั้นที่รู้ว่ามีคุณค่าใดในชีวิตที่เรายอมแลกและคุณค่าใดที่เราไม่มีวันยอม

เลือกนิทานที่ใช่ คือจุดเริ่มต้นสำคัญที่ทำให้เด็กรักหนังสือ . นิทานที่เราเห็นอยู่ตามห้องสมุด และร้านหนังสือมีอยู่เต็มไปหมด เล่มนี้ภาพสวย เล่มนี้สอนความรู้ เล่มนั้นก็ขายดี เล่มนี้มีรางวัลรับรอง มากมายขนาดนี้ เราจะเลือกนิทานแบบไหนดีนะ . นิทานมีฤทธิ์ ชวนฟังเคล็บลับดีดีในการเลือกนิทานภาพสำหรับเด็ก จากหลากหลายแง่คิด และมุมมองเลือกแบบไหนให้ถูกใจ เลือกอย่างไรให้คุ้มค่าต่อการพัฒนาสมองและอารมณ์

งานแปลไม่ใช่งานลอก เบื้องหลังงานแปลที่ดีคือการทำงานอย่างหนักเพื่อที่จะ ‘แปร’ และ ‘แปลง’ สารที่ผู้เขียนภาษาต้นทางมุ่งหวังจะสื่อสารกับผู้อ่านให้เกิดความเข้าใจตรงกันมากที่สุด กล่าวในแง่นี้ ความเชี่ยวชาญชำนาญการใช้ภาษาจึงเป็นพื้นฐานสำคัญและจำเป็น แต่นั่นดูเหมือนยังไม่เพียงพอ เพราะการแปลนั้นหาใช่เพียงแค่การเปลี่ยนจากภาษาหนึ่งไปเป็นอีกภาษาหนึ่งเท่านั้น ผู้แปลยังต้องมีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งถึงบริบททางวัฒนธรรม ศาสนา ประวัติศาสตร์ ภาษา แม้กระทั่งปรัชญาวิธีคิดและชีวิตทางสังคมของผู้เขียนอีกด้วย . ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าโลกมนุษย์นั้นมีวิวัฒนาการเคลื่อนไปข้างหน้าได้ด้วยการแปล เพราะความรู้และวิทยาการใหม่ๆ นั้นจะเกิดการแลกเปลี่ยนเคลื่อนย้ายข้ามภูมิศาสตร์กายภาพได้ก็ต้องอาศัยความเข้าใจซึ่งกันและกันผ่านการสื่อสารข้ามภาษา การแปลจึงเป็นเครื่องมือหรือเทคโนโลยีดั้งเดิมที่มนุษย์ใช้กันมาอย่างยาวนาน . ภัควดี วีระภาสพงษ์ หนึ่งในนักแปลที่มีผลงานให้เห็นอย่างสม่ำเสมอ เปิดบ้านให้สัมภาษณ์ถึงมุมมองความคิดที่มีต่อการทำงานแปล กระบวนการแปลที่ต้องมีการแสวงหาข้อมูลความรู้เพิ่มเติม รวมถึงความละเอียดและเอาใจใส่ในการแปลเพื่อให้ได้ผลงานที่มีคุณภาพ . พร้อ

มีข้อถกเถียงอมตะว่าคนจนเพราะทำตัวเองหรือเพราะโครงสร้าง การพยายามชี้ไปที่ฝั่งใดฝั่งหนึ่งเป็นการเฉพาะอาจไม่ใช่คำตอบที่ถูก Keith Payne นำแนวคิดทางจิตวิทยาและความเหลื่อมล้ำเชื่อมโยงเข้าด้วยกันก่อนจะอธิบายแง่มุมต่างๆ ได้อย่างชวนติดตาม . ทั้งสองฝ่ายของข้อถกเถียงต่างถูกและผิด Keith Payne แสดงให้เห็นว่าพฤติกรรมบั่นทอนนั้นมีจริง ปัญหาเชิงโครงสร้างก็มีจริง และความเหลื่อมล้ำนี่เองที่ทำให้เกิดวงจรนี้ พฤติกรรมอันไร้เหตุผลของคนจนมันอาจมีเหตุมีผลที่สุด ส่วนพฤติกรรมอันมีเหตุผลของคนรวยก็อาจไม่ได้เป็นอย่างที่คิด

วงเสวนาเรื่อง “เปิดพรมแดนการเรียนรู้ยุคใหม่ที่ไม่จำกัดอยู่ในห้องเรียน” นำเสนอ 3 กรณีศึกษาที่ชี้ให้เห็นถึงแนวคิดที่มาและรูปแบบการสร้างพื้นที่เรียนรู้ซึ่งทะลุกรอบก้าวข้ามพื้นที่ห้องเรียน เริ่มจากการมองเห็นปัญหาที่เกิดขึ้นจริง การคิดหาทางออกด้วยการลงมือปฏิบัติ ลองผิดลองถูก การสร้างแนวร่วมหรือเครือข่าย การขยายผลแนวคิดและทำให้เกิดความยั่งยืน . ‘CoderDojo Thailand’ ชุมชนการเรียนรู้ที่มีจุดเริ่มต้นมาจากครอบครัว และมีความสนใจด้านการเขียนโค้ด จึงรวมตัวกันสร้างพื้นที่และกิจกรรมการเรียนรู้ขึ้นมาเองโดยใช้พื้นที่สาธารณะ เช่น ห้องสมุด ร้านกาแฟ และวัด จุดเน้นคือการเป็น ‘พื้นที่การเรียนรู้ที่ไม่ต้องมีครูมาสอน’ ผู้เรียนไม่ได้มีบทบาทเป็นฝ่ายรับความรู้เพียงฝ่ายเดียว แต่ยังสามารถเป็นสร้างความรู้ได้ด้วยตนเองและแบ่งปันความรู้ให้คนอื่นได้ . ‘ธนบุรี มี คลอง’ และ ‘3C Project’ ชุมชนแห่งการเรียนรู้โดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน การรวมตัวของผู้คนในชุมชนที่นำไปสู่การจัดกิจกรรมร่วมกัน ดังเช่น ‘บางมดเฟสติวัล’ งานเปิดบ้านริมคลองที่เชิญชวนคนทั้งในและนอกชุมชนได้สัมผัสวิถีชีวิตแบบดั้งเดิมที่มีความเป็นธรรมชาติและเอื้ออารี ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร

นิทานมีฤทธิ์ ชวนมาฟังนิทานเรื่องน่ารักที่เป็นมิตรต่อความรู้สึก และสร้างแรงบันดาลใจให้กับเด็กๆ ได้อย่างมากมาย จากนักเขียนนิทานสำหรับเด็ก Catherine Rayner . เรื่องราวของเจ้าหมีสีน้ำตาลตัวใหญ่ คุณหนูตัวเล็กกระจิดริด และคุณแรกคูนขนฟูที่ต่างฝ่ายกำลังเฝ้ารอ จะได้กินมะม่วงสุกผลโตจากต้นที่มีเพียง 1 ผล (ใครจะได้ครอบครองมะม่วงผลนี้กันนะ) . จากเป็นคู่แข่งกันในตอนแรก มาเป็นเพื่อนรัก เพียงเพราะการแบ่งปัน